Ludilo

Roman Ludilo bazira se na stvarnom događaju iz života Narsisa Oljera. Centralna tema, na šta nas sam naslov upućuje, jeste - ludilo; ali ne ludilo određeno biološki, već ludilo koje nastaje kao posledica nemogućnosti pojedinca da se uklopi u sužene okvire malograđanskog društva. Glavni junak romana, Danijel Seraljonga, bogati je seoski veleposednik, po karakteru idealista, koji pati od sporog ali nezaustavljivog procesa duševnog udaljavanja. On postaje sve ravnodušniji prema svetu. Narator, jedan od Seraljonginih prijatelja, predstavlja nam priču kroz dva suprotstavljena gledišta dvojice drugih prijatelja: Điberge, studenta medicine, pragmatičnog i hladnog pozitivističkog pogleda, i Armengola, čoveka humanijih i romantičnijih shvatanja. U romanu se susrećemo sa sukobima mišljenja o poreklu i značaju duševnih oboljenja: determinističkog, koje insistira na biološkom nasleđu, i drugog, kulturološkog, koje kao krivca označava uticaj sredine.

Više od svega, ovaj roman je uspešan doprinos Narsisa Oljera velikim temama svetske književnosti: prirodi i granicama ludila, kao i načinima uz pomoć kojih se izuzetan pojedinac bori protiv malograđanskog duha i ljudi suženih pogleda. Aktuelnost tema Oljerovih dela čini ga jednim od najznačajnijih svetskih pisaca današnjice.