Vreme katedrala

Žorž Dibi, jedan od najvećih mediavelista XX veka, stručnjak je za socijalnu i ekonomsku istoriju srednjovekovne Evrope. U nizu Dibijevih studija o srednjem veku javlja se i ova obimna studija o umetnosti, arhitekturi, i uopšte, o kulturi Zapadne Evrope, u periodu od X do XV veka. U ovoj svojevrsnoj "slikovnici" Dibi ilustruje kakve su bile kulturne prilike ovog "mračnog" srednjeg veka: počinju se graditi manastiri, katedrale, i palate, a svaka od tih građevina sa sobom nosi određenu svrhu, svakako ne samo estetičku. Dibi proučava umetničke oblike stvarane u blizini vlasti i "uskom svemiru visoke kulture". U obilasku katedrala i palata upoznajemo se i sa srednjovekovnim svetom – sa feudalcima, kaluđerima, zanatlijama, i sa njihovim poimanjem kulture i davanja značenja crkvenim ustanovama.

Izdvajamo kratak opis autora o svetu Zapadne Evrope s kraja X veka:

Retka naselja - pustoline što se protežu ka zapadu, severu i istoku, šire se unedogled i konačno sve pokrivaju - parlozi, baruštine, nemirne reke i pustare, šikare, pašnjaci, šume opustošene požarima izazvanim krčenjem šipražja i potajnim pravljenjem ćumura; tu i tamo proplanci, tle osvojeno, a ipak samo upola ukroćeno; smešno plitke brazde, što ih na ćudljivoj zemlji drvenim ralom oru mršavi volovi; na obradivoj zemlji prazne poljane, ugar ostavljen da se njive odmore godinu, dve, tri, pa i deset ponekad, kako bi se prirodna plodnost tlu vratila - kolibe od kamena, blata ili pruća, okupljene u zaseoke, opasane ogradama od trnja i vrtovima; ponekad, ograđen plotom dom poglavara, drveni trem, ambari, šupe za robove i ognjišta za kuhinje, po strani... takav je Zapad oko hiljadite godine. Zapušten, on naspram Vizantije i naspram Kordobe deluje vrlo sirotinjski i nezaštićeno. Divljina. Svet okružen glađu.