Istorijski koreni čarobne bajke

U knjizi Istorijski koreni čarobne bajke Prop je na obilju ključne svetske folklorne i etnografske građe stvorio opšti metodološko-interpretativni model koji se pokazao kao primenljiv na proučavanje ne samo bajki i legendi, već i narativnih žanrova uopšte.

Tražeći istorijske korene bajke, Prop zapravo traži osnove bajkovnih slika i sižea u realnoj stvarnosti i prošlosti. Ono što treba pri tom objasniti jesu one slike i situacije koje ne potiču iz neposredne stvarnosti, ali su i one istorijske jer je njihov nastanak istorijski.To znači da je Prop u ovoj studiji nastojao da prodre u racionalne korene bajke i takozvanog „prvobitnog“ mišljenja uopšte. Autor za analizu bira posebnu kategorijubajkovnog žanra koja se naziva čarobne, a to su one bajke u kojima je reč prvenstveno o čarobnim, čudesnim sredstvima na kojima se gradi radnja, odnosno ostvaruju ciljevi junaka.

Prop dokazuje da je bajka svojevrsna poetska vizija sveta, sa arhajskim predstavama o stvarnosti koja okružuje čoveka. Ali stvarnost i fantastika tu nisu prisutni u nama danas uobičajenom shvatanju. Naprotiv, to čudesno, magijsko, fantastično je u prvobitnom mišljenju čovekovom bila svojevrsna realnost, imalo je svoje obrede, norme, zabrane, verovanja i rituale, koji su ljubomorno čuvani, a bajkovno predanje predstavlja jednu vrstu tog kolektivnog pamćenja.

U knjigama Vladimira Jakovljeviča Propa teme, ideje, građa i metodi istraživanja uvek se međusobno prepliću i dopunjuju. Tako se ni bez ove njegove fundamentalne monografije ne može na pravi način shvatiti Propova koncepcija istraživanja folklora. Važeći za preteču strukturalizma, Prop i ovde upotrebljava strukturalistički metod, iako to još uvek nije struktura kao sistem. Na početku studije daje 15 premisa svoga istraživanja posle kojih sledi njihova detaljnija razrada u narednih 9 poglavlja, zasnovana na bogatoj eruditskoj građi iz ruskog folklora. Kako je folklor međunarodni fenomen, i bajka sa univerzalnim motivima, tako je ruski folklor ovde samo polazišna građa za uporedni metod koji se primenjuje.